LIDZBARK WARMIŃSKI
Około roku 1240 Zakon Krzyżacki opanował miejscowość Lecbarg, znajdującą się na pograniczu ziem zamieszkałych przez pruski plemiona Warmów i Bartów.
Już kilka lat później legat papieski Wilhelm z Modeny dokonał podziału nowo kreowanego władztwa Krzyżaków na 4 diecezje, chełmińską, pomezańską, warmińska, i sambijską. W każdej z nich miano wydzielić trzecią część terytorium jako świeckie uposażenie biskupów.
Na mocy podziałów z 1251 i 1255 r. Lidzbark został przekazany biskupowi warmińskiemu Anzelmowi.
W roku 1308 Lidzbark Warmiński uzyskał przywileje miejskie by w końcu, na skutek zwiększających się wpływów kościoła, stać się stałą rezydencją biskupów Warmii. Jaki widać, miasto to jest bardzo stare i niezwykle długa historia, odzwierciedla się w zachowanych do dziś zabytkach.
Do najciekawszych zaliczyć można: Zamek Biskupów Warmińskich – gotycki zespół zamkowy, najcenniejszy obiekt Lidzbarka Kościół pw. św. Ap. Piotra i Pawła – poświecony w 1315 roku (jeszcze jako konstrukcja drewniana) budowla murowana powstała w połowie XIV w.
Wielokrotnie trawiona przez pożary i przebudowywana uzyskała swój obecny kształt w roku 1718. Cerkiew Prawosławna pw. św. Ap. Piotra i Pawła – kościół stanowi wybitne dzieło architektury protestanckiej na Warmii. Został wybudowany w latach 1818-1823, sfinansowany przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III. Wystawiony w konstrukcji ryglowej, na kamiennej podmurówce.
Na uwagę zasługują również: Wysoka Brama, Oranżeria Krasickiego i Mury Obronne.
STOCZEK KLASZTORNY
10 kilometrów na wschód od Lidzbarka Warmińskiego jest miejscowość Stoczek Klasztorny gdzie znajduje się Sanktuarium Maryjne.
Sanktuarium zostało zbudowane w XVII wieku.
Początkowo w Stoczku Klasztornym była leśna kapliczka Matki Boskiej postawiona w 1622 r.
W latach 1639-41 z fundacji biskupa warmińskiego zbudowano kościół. W 1645 r. w Sanktuarium osiedlili się bernardyni, w 1666 r. od biskupa Jana Stefana Wydżgi otrzymali klasztor, który w latach 1716-17 rozbudowano, zaś świątynię w latach 1708-11 otoczono krużgankami z czterema późnobarokowymi kaplicami. Z tego okresu pochodzi prezbiterium i wieża.
Od 1957 r. opiekunami Sanktuarium są Księża Marianie.
W latach 1953-54 było to miejsce odosobnienia Prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego.
PIENIĘŻNO
Miejscowość słynąca z bogatych zbiorów Muzeum Misyjno – Etnograficznego Księży Werbistów w Pienieżnie.
Księża Werbiści są katolickimi zakonnikami i misjonarzami. Nazywają się Zgromadzeniem Słowa Bożego (stąd. Werbiści).
Zgromadzenie to zostało założone w 1875 r. przez Ojca Arnolda Janssen’a w małej holenderskiej miejscowości Steyl. Ta wspólnota zakonna jest międzynarodowe, gdyż pracuje w 60 krajach świata na wszystkich kontynentach.Te zadania wymagają odpowiedniego przygotowania i formacji.
W Polsce młodzi werbiści przygotowują się do przyszłej pracy w Misyjnym Seminarium Duchownym w Pieniężnie, na Warmii.
Seminarium istnieje od ponad 50 lat. W tym czasie na misje wyjechało z Pieniężna ponad 600 misjonarzy: kapłanów i braci zakonnych.
Zbiory Muzeum Misyjno - Etnograficznego Księży Werbistów w Pieniężnie przedstawiają obiekty związane z kulturą, religiami oraz chrześcijaństwem krajów, w których pracują misjonarze werbiści. Zaprezentowany jest tu dorobek duchowy i materialny ludów: Chin, Japonii, Filipin, Indii, Indonezji, Papui Nowej Gwinei oraz krajów Afryki i Ameryki Łacińskiej.Jest to najbogatsza i najlepiej opracowana kościelna kolekcja misyjno - etnograficzna w Polsce.
Warte odwiedzenia są również ruiny Zamku Kapituły Warmińskiej Rezerwat "Dolina Rzeki Wałszy" - Jeden z najstarszych rezerwatów krajobrazowych i geologicznych na terenie Pojezierza Mazurskiego powstały przed I wojną światową o powierzchni 220,47 ha, obejmujący przełom rzeki Wałszy. Rezerwat jest wyżłobiony przez rzekę na głębokość od 48 do 60m.